ΜΙΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΟΥΙΛΛΙΑΜ ΜΠΑΡΡΟΟΥΣ
Ρόμπιν Άνταμς: Πιστεύετε πως οι λόγοι που σπρώχνουν τον άνθρωπο στα διαστημικά ταξίδια διαφέρουν βασικά από τους λόγους που οδήγησαν τους πρώτους θαλασσοπόρους να σαλπάρουν με σχεδίες για να ανακαλύψουν νέες χώρες;
Ουίλλιαμ Μπάρροους: Καθόλου. Το σύνθημα των πρώτων θαλασσοπόρων, απ’ όσο ξέρω, ήταν: “Να ταξιδεύουμε είναι αναγκαίο”. “Να ζούμε δεν είναι”. Ο ίδιος λόγος θα στείλει εμάς στο διάστημα, αν ποτέ φτάσουμε ως εκεί… Σε μια χρονική στιγμή που χρειαζόμαστε τη μεγαλύτερη δυνατή ευελιξία, υπάρχει μια οπισθοδρόμηση που προσωποποιείται στη Νέα Δεξιά, τη θεοσεβούμενη Δεξιά στην Αμερική, που διαδίδει ένα στείρο δογματισμό, κι αυτό είναι το τελευταίο που χρειαζόμαστε στις μέρες μας.
Έντουαρντ Μπας: Μπορείτε να μας δώσετε κάποιες ερμηνείες πάνω στη θεωρία ενός ιού ως παράγοντα μετάλλαξης και εξέλιξης;
Μπάρροους: Ναι. Υπάρχει μια ολόκληρη θεωρία εξέλιξης μέσω των ιών, η οποία αναφέρει πως διάφορες μεταλλάξεις οι οποίες έκαναν δυνατή την ομιλία, κάτω από ιδιαίτερες συνθήκες, αποδίδονται σ’ έναν ιό και ότι υπάρχει πιθανότητα να εμφανιστούν εντελώς ξαφνικά στο διάστημα μιας ή δυο γενεών. Όπως ξέρετε, μπορούμε να αναγνωρίσουμε την παρουσία ενός ιού, μόνον αν παρουσιάζει συμπτώματα. Αν ο ιός εξασφαλίσει μια ομαλή συμβίωση με τον οικοδεσπότη του, όπως γίνεται συνήθως, τότε είναι αδύνατο να αναγνωριστεί. Φυσικά υπάρχουν εκατό τοις εκατό θανατηφόροι ιοί, οι οποίοι είναι φανερό πως εξαφανίζονται. Στην Αγγλία, στη δεκαετία του ’50, υπήρχε μία αρρώστια, η ονομαζόμενη «Sweats» (πυρετώδης νόσος) που τα χαρακτηριστικά της γνωρίσματα ήταν η υπερβολική εφίδρωση και η πλήρης αφυδάτωση, επρόκειτο μάλλον για ίωση. Εξαφανίστηκε όμως μαζί με το τελευταίο της θύμα, ακριβώς επειδή ήταν τόσο λοιμώδης. Εδώ και χρόνια οι επιστήμονες αναρωτιούνται πώς ο ιός της λύσσας καταφέρνει και επιβιώνει, ο οποίος μέχρι πριν από λίγα χρόνια ήταν εκατό τοις εκατό θανατηφόρος. Κάποιο, ένα οποιοδήποτε ζώο έπρεπε λοιπόν να είναι μονίμως λυσσασμένο. Τότε ανακαλύφθηκε, λοιπόν, πως στις νυχτερίδες υπάρχει ένα ρεζερβουάρ, ένας χώρος αποθήκευσης, ότι οι νυχτερίδες μπορεί να προσβληθούν από λύσσα, χωρίς να πεθαίνουν, κι ότι σ’ αυτό το χώρο αποθηκεύουν τον ιό. Δεν έχει περάσει πολύς καιρός, δεκαπέντε χρόνια ίσως, που ένας νεαρός ονόματι Ουίνκλερ, στη Λίμα του Οχάιο, επέζησε μιας επιδημίας λύσσας. Η μοναδική θεραπευτική αγωγή για μια ίωση είναι η ονομαζόμενη συμπτωματική αγωγή, όπου θεραπεύει κανείς τα συμπτώματα όπως αυτά εμφανίζονται. Κάποιον που έχει προσβληθεί από λύσσα τον παρατάνε στην τύχη του, ως συνήθως, τον παραγεμίζουν με μορφίνη και τον αφήνουν να πεθάνει. Σ’ αυτή την περίπτωση όμως οι γιατροί αρνήθηκαν να κάνουν κάτι τέτοιο και άρχισαν να θεραπεύουν απλά το ένα σύμπτωμα μετά το άλλο και ο νεαρός επέζησε και ζει και σήμερα. Αυτό, βέβαια, είναι μόνο μια περίπτωση. Βλέπουμε λοιπόν πως ένας εκατό τοις εκατό θανατηφόρος ιός έχει την τάση να αυτοκαταστρέφεται.
Τζέιμς Χέιζ: Κύριε Μπάρροους, μου φαίνεται ότι έχετε πάρει πολλή φόρα. Μόλις δυο δεκαετίες έχουν περάσει από τότε που εκτοξεύσαμε τα πρώτα διαστημόπλοια. Σ’ αυτό το διάστημα στείλαμε ανθρώπους στο φεγγάρι και ρομπότ στις πιο απομακρυσμένες περιοχές του ηλιακού μας συστήματος. Μου φαίνεται πως και το δεύτερο κύμα εξερευνήσεων θα έχει τα ίδια κίνητρα με το πρώτο, την αναζήτηση θησαυρών. Ακόμη και το διαστημικό πρόγραμμα μου φαίνεται ότι έχει εν μέρει το ίδιο κίνητρο. Δεν πιστεύω πως αυτή τη στιγμή υπάρχει μια μείωση του ενδιαφέροντος για τα διαστημικά ταξίδια και ότι εμείς πρόκειται να αποτραβηχτούμε από τη διαστημική έρευνα.
Μπάρροους: Φαίνεται εντούτοις πως τείνουμε προς αυτή την κατεύθυνση, παντού τα διαστημικά προγράμματα περικόπτονται. Επίσης, ένας πόλεμος θα μπορούσε να μεταθέσει την όλη υπόθεση σε απροσδιόριστο χρόνο, σε χίλια χρόνια ίσως. Αναμφίβολα πρόκειται για μεγάλες επιδόσεις που με κανένα τρόπο δεν τις υποτιμώ. Το γεγονός ότι εμείς στείλαμε ανθρώπους στο φεγγάρι, με σκάφανδρα μάλιστα, είναι μια εκπληκτική επιτυχία, ειδικά όταν γίνεται μόνο και μόνο για να δείξουμε πως αυτούς τους πλανήτες μπορούμε να τους αφήσουμε πίσω μας. Αυτό βέβαια δεν είναι αρκετό, και απομένει ακόμη πολύς δρόμος να βαδίσουμε… Και αν αυτό το δρόμο θα τον ακολουθήσουμε ή όχι παραμένει υπό αμφισβήτηση…
Τζ.Χ.: Γιατί;
Μπάρροους: Λοιπόν, εδώ φαίνεται… τι ηλικία έχει το είδος μας; Τι λέγατε σεις; Στη σημερινή του μορφή κάπου διακόσιες χιλιάδες χρόνια και τα πρώτα του τεχνικά επιτεύγματα δεν είναι, κατά προσέγγιση, τόσο παλιά…
Τζ.Χ.: Πολύ παλιότερα!
Μπάρροους: Πολύ παλιότερα; Τι ηλικία έχουν τα προσδιορισμένα με ακρίβεια πρώτα τεχνικά επιτεύγματα;
Τζ.Χ.: Δύο εκατομμύρια χρόνια.
Μπάρροους: Χμ. Ναι, ναι. Σ’ αυτό το χρονικό διάστημα όμως από εκείνα τα πρώιμα τεχνικά επιτεύγματα έχουμε φτάσει πια στην ατομική βόμβα. Ο μεγάλος κίνδυνος βρίσκεται στη δυσκαμψία των κοινωνικών μας δομών, που δεν μας επιτρέπουν να προχωρήσουμε σε νέες ανακαλύψεις, ειδικότερα βιολογικές ανακαλύψεις – αυτό είναι ένα πολύ καλό σημείο που παρουσιάζεται με πολλή σαφήνεια στο βιβλίο «Η βιολογική χρονοβόμβα», ένα βιβλίο πολύ καλύτερο από το «Σοκ του Μέλλοντος», του Γκόρντον Τέιλορ. Για παράδειγμα, είμαστε σήμερα πολύ κοντά στο σημείο να επιμηκύνουμε τη ζωή των ανθρώπων στα εκατόν εικοσιπέντε χρόνια, αλλά ήδη είμαστε πια πάρα πολλοί πάνω στη γη. Έτσι λοιπόν μπαίνει το ερώτημα, σε ποιους ανθρώπους θα επιτραπεί αυτή η επιμήκυνση και ποιος το αποφασίζει. Και οι κοινωνικές μας δομές δεν μπορούν να ανταποκριθούν -είναι τόσο πρωτόγονες, έχουνε μείνει πίσω τριακόσια χρόνια – δεν μπορούν να συμβιβαστούν με ανακαλύψεις που βρίσκονται εκατό χρόνια πίσω, πόσο περισσότερο λοιπόν μ’ αυτές που βρίσκονται εικοσιπέντε με τριάντα. `Η το θέμα της αύξησης της ανθρώπινης ευφυίας… τέτοιες βιολογικές ανακαλύψεις θα δημιουργούσαν στο κοινωνικό μας σύστημα απόλυτο χάος. Έτσι, ο κίνδυνος βρίσκεται στα κοινωνικά συστήματα και σ’ εκείνα τα φαινόμενα τα οποία εξελίχτηκαν με τη βιομηχανική επανάσταση, εκείνα τα τεράστια πλήθη των ημιμαθών και αμόρφωτων ανθρώπων, που τώρα στην Αμερική τρέχουν πίσω από τον Τζέρυ Φάλγουελ, και διάφορους άλλους σαν κι’ αυτόν, που σπρώχνουν ολόκληρη την ανθρωπότητα σ’ ένα τέλμα…
Τζ.Χ.: Για πόσο καιρό;
Μπάρροους: Για χιλιάδες χρόνια.
Τζ.Χ.: Πολλά, πάρα πολλά γι’ αυτόν… σε χίλια χρόνια ο Τζέρυ Φάλγουελ θα…
Μπάρροους: Δεν είναι κατ’ ανάγκη αρκετά – Σας διαβεβαιώ δεν είναι πολλά.
Τζ.Χ.: Όχι, αλλά εννοώ πως ο Τζέρυ Φάλγουελ δεν μπορεί να έχει για καιρό επιρροή…
Παρεμβαίνει ο Μπράιον Γκίζιν: Ο Ιησούς Χριστός είχε… για δυο χιλιάδες χρόνια…
Τζ.Α.: Ουίλλιαμ, για να το καταλάβουμε καλύτερα, ένας ιός μπορεί να αναγνωριστεί μόνο από τα συμπτώματά του: αυτό δεν είναι ένα από τα αγαπημένα σας θέματα, ότι η χρήση της λέξης-εικόνας, το γραμμικά-σκεπτόμενο λογικό σύστημα είναι το σύμπτωμα μιας νόσου που παραπέμπει σε έναν από τους βασικά δραστήριους ιούς;
Μπάρροους: Έτσι πρέπει να ‘ναι, και επειδή ο ιός επιτελεί ένα είδος συμβίωσης με το πρόσωπο που τον φιλοξενεί, είναι αδύνατο να αναγνωριστεί ως ιός. Θα μπορούσε να αναγνωριστεί ως ιός, εάν εμείς αντιμετωπίζαμε το ζήτημα υπερβατικά. Τότε θα ανακάλυπτε ίσως κάποιος πως ο ιός έχει εργαστεί εναντίον μας με όλες του τις δυνάμεις.
Τζ.Α.: Υπάρχει μια πληθώρα εργασιών μαζί με τη δική σας και άλλων ανθρώπων- το Ινστιτούτο Cultural Research της Αγγλίας, για παράδειγμα, που χρησιμοποιούν το Cut-up, το μοντάζ και τεχνικές διάσπασης για να εξουδετερώσουν αυτόν τον ιό.
Μπάρροους: Μόνο μέχρι ένα ορισμένο σημείο. Ναι, αυτό που ήταν επίσης ένα καλλιτεχνικό πείραμα ήταν τα Cut-ups που εξελίχθηκαν από τον Μπράιον Γκίζιν και ήταν απλώς τεχνικές εφαρμογές οι οποίες στη ζωγραφική ήταν ήδη από παλιά γνωστές – η τεχνική του μοντάζ, για παράδειγμα -, οι οποίες είναι πολύ πιο κοντά στα πραγματικά δεδομένα της αντίληψης παρά στη λεγόμενη ζωγραφική της απεικόνισης. Ας υποθέσουμε ότι κάνεις μια βόλτα στη γειτονιά. Επιστρέφεις και ζωγραφίζεις στον καμβά αυτά που έχεις δει… Λοιπόν, έχεις δει ένα κυκεώνα θραυσμάτων, έχεις δει τις γραμμές μιας διάβασης πεζών να καλύπτονται από ένα σταματημένο αυτοκίνητο κτλ… Σύμφωνα με το δικό μου τρόπο σκέψης, η τέχνη, η λειτουργία της τέχνης – κάθε δημιουργική, επιστημονική σκέψη -έχουν σαν στόχο τους, κατά τη γνώμη μου, να επιστήσουν την προσοχή των ανθρώπων σε κάτι, που βαθιά μέσα τους ήδη το ξέρουν, αλλά που δεν μπορούν να το αναγνωρίσουν σαν πραγματικότητα. Ο κόσμος ήξερε πως η γη είναι στρογγυλή, «πίστευε» όμως πως είναι επίπεδη. Μόλις ο Σεζάν παρουσίασε τα έργα του για πρώτη φορά, οι άνθρωποι δεν κατάλαβαν ότι εδώ επρόκειτο για αντικείμενα σε ορισμένο φως, ιδωμένα από μια συγκεκριμένη οπτική γωνία. Τους εξόργισε τόσο που επετέθησαν με ομπρέλες στους πίνακές του. Σήμερα κάθε παιδί μπορεί να κοιτάξει τα έργα του Σεζάν και να πει: Αυτό είναι ένα αχλάδι, αυτό ένα ψάρι. Αυτή η διεύρυνση της συνείδησης επετεύχθηκε κάποια στιγμή, ώσπου έγινε ένα σταθερό χαρακτηριστικό της συνείδησης. Όπως ο Τζέιμς Τζόις που έστρεφε την προσοχή των αναγνωστών του στο δικό τους ρεύμα συνείδησης. Σήμερα δεν υπάρχει κανείς πια που να σκέφτεται ότι ο «Οδυσσέας» κατατάσσεται στα ακατανόητα έργα.
ΜΙΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΟΥΙΛΛΙΑΜ ΜΠΑΡΡΟΟΥΣ που δόθηκε σε Αμερικανούς δημοσιογράφους μετά από τη διάλεξή του στο «Συμπόσιο για τον πλανήτη Γη», που έγινε το 1980 στο Aix-en-Provence.
Πηγή: 1984 Expanded Media Editions E.M.E.
Μτφ. Τέος Ρόμβος
Ο Ουίλλιαμ Μπάρροους έχει θέσει το θέμα Επικοινωνία στο κέντρο του έργου του. Αποφοίτησε από το τμήμα Ανθρωπολογίας του Χάρβαρντ και ως φοιτητής Ιατρικής στη Βιέννη έκανε πολλά ταξίδια στον Αμαζόνιο, όπου και έζησε για ένα διάστημα. Εκεί ασχολήθηκε επιστημονικά με τη Βοτανική μαζί με το φίλο και συνάδελφό του Δρ. Richard E. Schultes. Έζησε στην Ταγγέρη, στο Παρίσι, το Λονδίνο, τη Νέα Υόρκη και έγραψε πάνω από δεκατέσσερα βιβλία, μεταξύ των οποίων και το «Naked Lunch», που αποτέλεσε σταθμό στην ιστορία της λογοτεχνίας. Ο Μπάρροους εφάρμοσε στα έργα του την τεχνική του Cut-up, μια περίπλοκη τεχνική μοντάζ, στόχος της οποίας είναι η διακοπή της εξουσίας της αριστερής πλευράς του εγκεφάλου που κατευθύνει τη γραμμική σκέψη και η διέγερση ανάλογων προτύπων δραστηριοτήτων στη δεξιά πλευρά του εγκεφάλου. Ο Μπάρροους αναποδογύρισε το μυθιστόρημα με τον τρόπο που το ξέραμε μέχρι τότε. Με επιστημονική ακρίβεια χρησιμοποίησε το λογοτεχνικό ξυράφι του για να χωρίσει τις παραδοσιακές φόρμες και με αυτή του την πράξη να δώσει ένα νέο ορισμό στην τέχνη του γραψίματος και να εξετάσει εκ νέου τα θεμέλια της επικοινωνίας. Δεν πρόκειται για μία απλά γνωστή λογοτεχνική προσωπικότητα αλλά για μία παγκόσμια πολιτιστική δύναμη που, εδώ και σαράντα χρόνια, εμπνέει την καλλιτεχνική αβανγκάρντ σε πολλά επίπεδα. Ο στόχος του Ουίλλιαμ Μπάρροους είναι: να δημιουργήσει μια πλανητική μυθολογία όπου, όσον αφορά τις προθέσεις του ανθρώπου σε σχέση με τον πλανήτη, θα υπάρχουν ήρωες και καθάρματα.
(Το βιογραφικό του Ουίλλιαμ Μπάρροους που ακολουθεί είναι παρμένο από το μοναδικό βιβλίο του ήρωα της Μπιτ γενιάς, Νηλ Κάσσαντυ «The First Third»)
Ο William Hubbard* (Ουίλλιαμ Μπάρροους) γεννήθηκε στο Σαιν Λούις το 1917, ως κληρονόμος της εταιρίας ΓΡΑΦΟΜΗΧΑΝΕΣ-ΜΠΑΡΡΟΟΥΣ, και δεν χρειάστηκε για τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του να βάλει στο κεφάλι του σκοτούρες για χρήματα. Ήρθε στον κόσμο με τα πρώτα σημάδια μιας ξέγνοιαστης βαριεστιμάρας ζωγραφισμένα στη λεπτή μακρυμούρικη έκφραση του προσώπου του, ο νεαρός πατρίκιος, με τα λεπτά χείλη αλλά και την αχόρταγη περιέργεια, κρυμμένη καλά πίσω από το ατσαλάκωτο παρουσιαστικό του, πέρασε τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια τυλιγμένος σε μια αύρα γλυκύτητας. Ο δηκτικόςγεροπούστης εμφανίζεται αργότερα στα σαράντα του, όταν πια οι άλλοι μπούχτησαν τα γλυκερά χαμόγελά του και τα αλλεπάλληλα ντροπαλά πλησιάσματά του, όντας ευαίσθητος εκ πεποιθήσεως. Κι όμως αυτός ο καχύποπτος μεσήλικας νάνος υπήρξε γιγάντιος στα πιστεύω του εκείνες τις παλιές καλές μέρες.
Ο πατέρας του είχε ένα σπίτι, έτσι όπως αρμόζει στην αμερικάνικη καλή κοινωνία, στα προάστια του Σαιν Λούις, όπου δεν συνέβαινε ποτέ τίποτα. Οδός Κλέιτον, έτος 1918, ο Μπίλλυ (Ουίλλιαμ) είχε μεγαλώσει αρκετά πια για να νιώθει το βάρος της πλήξης του άχαρου χρόνου, που θα κουβαλούσε μέσα του και που θα του ανήκε για πάντα. Σαν παιδί φυσικά δεν γνώρισε άλλο τίποτα έξω από γκαράζ χτισμένα σε ρυθμό Τυδώρ, φαρδιές αλέες και μεγάλες εκτάσεις γκαζόν όπου έπαιζε εκείνες τις γκρίζες μέρες της ζωής του. Κάποτε είχε πει: «Υπήρξε ένας καιρός που όλη η καλή αμερικάνικη κοινωνία ζούσε στο κέντρο της πόλης, ο άντρας έβγαινε από την πόρτα του σπιτιού του και στην πρώτη γωνία ξεκινούσε τις διάφορες επαγγελματικές υποθέσεις του και τις περιπέτειες. `Όταν η επονομαζόμενη ελίτ άρχισε να αποτραβιέται στην εξοχή, σήμανε και η αρχή του τέλους για την πόλη και πρακτικά για ολόκληρο τον πολιτισμό. Ο χοντρομπουρζουάς επιχειρηματίας με το καθημερινό μαρτίνι πριν το φαγητό, πηγαίνοντας να ζήσει στα προάστια δεν έχασε μόνο τη σχέση του με την ευχαρίστηση και τον κόσμο αλλά, όπως δείχνει και η στατιστική, στα πενηνταπέντε του, με την ακρίβεια καλοκουρδισμένου ρολογιού, σταματάει να χτυπάει η καρδιά του από την πίεση και την ένταση. Φυσικά.» Κι εδώ ζάρωσε τη μύτη του με το δικό του ιδιαίτερο τρόπο: «Ουμπφφφ!»
Ο νεαρός Μπίλλυ μεγάλωσε με όλες του τις ανέσεις, πήγε στα καλύτερα σχολεία, μεταξύ άλλων τα καλοκαίρια πήγαινε σε μια σχολή ιππασίας στο Αλμογκόρντο του Νέου Μεξικού και, κατά προφητικό τρόπο, ο Αμερικανός πρίγκιπας καβάλα στο άλογό του κοιτούσε με τα ψυχρά μπλε μάτια του πίσω από τον ατσάλινο σκελετό των γυαλιών του την έρημο όπου έμελλε να γίνει η πρώτη ατομική έκρηξη.
Στα δεκαέξι του είχε σηκώσει τη μύτη ψηλά σαν κυβερνήτης σε αποικία, έγινε δύστροπος σαν καμιά γριά θείτσα και πούστης όσο μεγάλη είναι η μέρα.
(Τέλος χειρογράφου)
Rocky Mount, Αύγουστος 1952.
* William Hubbard είναι το ψευδώνυμο που χρησιμοποιεί ο Νηλ Κάσσαντυ για τον Ουίλλιαμ Μπάρροους.
Ο Τζακ Κέρουακ τον ονομάζει Bull Hubbard στο «The Book of Dreams».
η ΤΡΥΠΑ 